Κυρίες -οι Καθηγήτριες -ες
του Τμήματος Φιλολογίας,
Όπως και οι ίδιοι γνωρίζετε καλύτερα απ 'ολους η συζήτηση γύρω από το ζήτημα της αλλαγής του προγράμματος σπουδών δεν είναι καινούρια. Έχει ξεκινήσει εδώ και τουλάχιστον μία δεκατία. Ανάλογες αλλαγές επιχειρήθηκαν στο παρελθόν από τα εκάστοτε μέλη ΔΕΠ σε αγαστή συνεργασία με τις καθεστωτικές παρατάξεις στα πλαίσια των γενικότερων αναδιάρθρώσεων στην εκπαίδευση, βρήκαν όμως αντιστάσεις και απορρίφθηκαν επανειλημμένα από το φοιτητικό σύλλογο. Ωστόσο, από πέρσι το ζήτημα τίθεται με έναν ιδιαιτέρως επιθετικό τρόπο.
Το υπάρχον πρόγραμμα σπουδών δεν μας καλύπτει..
Αρχικά, κανείς δεν θα μπορούσε να αρνηθεί ότι το υπάρχον Πρόγραμμα Σπουδών έχει πολλά προβλήματα. Μόνο κάποιος τρελός θα το αρνιόταν. Τα επαγγελματικά δικαιώματα που κατοχυρώνει (;) οδηγούν τους αποφοίτους του Τμήματος στην εργασιακή ανασφάλεια και περιπλάνηση, στην χαμηλόμισθη και συχνά ανασφάλιστη απασχόληση σε φροντιστήρια και ιδιαίτερα. Όσο για τον διορισμό στο δημόσιο, αυτό στους περισσότερους αποφοίτους φαντάζει αν όχι ως ένα άπιαστο, τουλάχιστον ως ένα πολύ –μα πολύ- μακρινό όνειρο. Τα περσινά νούμερα είναι ενδεικτικά: οι 480 θέσεις για διορισμό στο δημόσιο σχολείο μέσω ΑΣΕΠ μάλλον δεν ήταν αρκετές για τους 18.646 υποψήφιους φιλολόγους!
Επιπροσθέτως, το αποστειρωμένο περιεχόμενο των μαθημάτων και ο διεκπαιρεωτικός και καθ' έδρας τρόπος διδασκαλίας σε συνδυασμό με τη λογική του καθηγητή-αυθεντία του οποίου οι απόψεις-θέσεις δεν επιτρέπεται να αμφισβητούνται από κανέναν απέχουν πολύ από τις ανάγκες μας ως φοιτητές και αυριανοί εκπαιδευτικοί. Δεν μας αντιστοιχεί η παπαγαλία της “απόλυτης αλήθειας” του εκάστοτε καθηγητή που πιστεύει ότι κατέχει το μονοπώλιο της “γνώσης”. Μήπως λοιπόν το εξετασιοκεντρικό σύστημα που αναπαράγει τις παραπάνω λογικές θα ήταν καλύτερα να αντικατασταθεί με ομαδικές απαλλακτικές εργασίες;
Κι οι ώρες διδασκαλίας όμως είναι πάρα πολλές. Τα μαθήματα ξεκινούν από τις 9 το πρωί φτάνοντας ορισμένες φορές μέχρι και τις 8 το βράδυ. Ένα τέτοιο πλήρως εντατικοποιημένο πρόγραμμα σπουδών που δεν λαμβάνει υπόψη τις όποιες άλλες υποχρεώσεις που ίσως έχουμε (πολλοί από 'μας αναγκαζόμαστε να δουλέψουμε για να καλύψουμε τα έξοδά μας) αλλά και την ανθρώπινη ανάγκη μας για ελεύθερο χρόνο και διασκέδαση, έχει σαν ξεκάθαρο στόχο την πειθάρχηση του φοιτητικού σώματος.
Πού αποσκοπούν οι προτεινόμενες αλλαγές;
Μετά από όλα αυτά εύλογα τίθεται το ερώτημα αν οι προτεινόμενες αλλαγές έχουν σκοπό να επιλύσουν τα παραπάνω προβλήματα. Η απάντηση είναι πως όχι μόνο δεν θα τα επιλύσουν αλλά θα τα κάνουν κι εντονότερα. Δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί τυχαίο άλλωστε το γεγονός πως το τελευταίο καιρό το ζήτημα της αλλαγής των προγραμμάτων σπουδών ανοίγει σε πάρα πολλές σχολές. Τέτοιου είδους αλλαγές σχετίζονται άμεσα με τις κατευθύνσεις της Μπολόνια και εντάσσονται στη συνολικότερη προσπάθεια αποστοίχισης των επαγγελματικών μας δικαιώματων από το πτυχίο και εντατικοποίησης των ρυθμών σπουδών μας στην κατεύθυνση ακόμα περισσότερης πειθάρχησης.
Στην δικιά μας περίπτωση οι κάθε λογής υποστηρικτές της αλλαγής του προγράμματος σπουδών αποσιωπούν το γεγονός πως η διάσπαση των μαθημάτων μας από 5ωρα σε 3ωρα και η αύξησή τους από 40 σε 60 θα αυξήσει σημαντικά και την εξεταστέα ύλη. Λογικά θα περιμέναμε ότι με το παρόν καθεστώς των δύο καθηγητών ανά μάθημα αυτοί θα αυτοπεριορίζονταν όσον αφορά την εξεταστέα ύλη. Αυτό όπως όλοι έχουμε διαπιστώσει δεν συμβαίνει και η ύλη είναι τις περισσότερες φορές απέραντη. Φανταστείτε τι έχει να γίνει αν αλλάξει το πρόγραμμα σπουδών... Εκτός αυτού, η αύξηση των μαθημάτων θα οδηγήσει αναπόφευκτα και στην αύξηση των εξετάσεων που θα είμαστε αναγκασμένοι να δίνουμε. Και όλο αυτό βέβαια θα οδηγήσει και στην αύξηση του χρόνου σπουδών μας μετατρέποντας το πτυχίο σε ένα άπιαστο όνειρο...
Ο τρόπος διδασκαλίας σε καμία περίπτωση δεν αναμένεται να γίνει λιγότερο διεκπεραιωτικός. Ούτε φαίνεται στον ορίζοντα κάποια πρόθεση από τους καθηγητές για εισαγωγή ομαδικών απαλλακτικών εργασιών σε κάποια μαθήματα έστω. Όσο για τη μείωση των ωρών διδασκαλίας που τόσο πολυδιαφημίζεται από ορισμένους αυτή θα είναι ανεπαίσθητη αφού οι ώρες διδασκαλίας θα μειωθούν από μία εως τέσσερις την εβδομάδα. Κι αυτό μόνο στην περίπτωση που αλλάξουν και τα προγράμματα των άλλων τμημάτων της σχολής από τα οποία παίρνουμε τα μαθήματα επιλογής που είναι 4ωρα και 5ωρα εκτός κι αν προκυρηχθούν νέες θέσεις καθηγητών (π.χ Ψυχολογίας, Ιστορίας) στο Φιλολογικό ειδικά για τα μαθήματα επιλογής, πράγμα πρακτικά παράλογο αλλά πιθανό, αφού είναι πολλοί αυτοί που χρειάζεται να βολευτούν... Και σε σχέση με το περιεχόμενο των μαθημάτων όμως και το επιστημονικό μας αντικείμενο γενικότερα δεν συντελείται κάποια ουσιώδης αλλαγή. Μήπως το επιστημονικό αντικείμενο των τμημάτων που βγάζουν καθηγητές φιλολόγους (Φιλολογικό, ΦΠΨ, Ιστ.Αρχ) θα έπρεπε να είναι περισσότερο ενοποιημένο και λιγότερο ειδικευμένο;
Ας μην ξενάμε όμως ότι η αλλαγή του προγράμματος σπουδών θα ανοίξει διάπλατα το δρόμο και για άλλες αλλαγές στην κατεύθυνση περαιτέρω χτυπήματος των επαγγελματικών μας δικαιωμάτων όπως αυτές που είχαν υποστηριχθεί στο παρελθόν από καθηγητές και καθεστωτικές παρατάξεις και μιλούσαν για διάσπαση του Φιλολογικού σε δυο ροές (φιλολόγου-καθηγητή β'βάθμιας και φιλολόγου-ερευνητή) και για μετατροπή των διδακτικών μονάδων που αντιστοιχούν σε κάθε μάθημα σε πιστωτικές. Τέτοιες αλλαγές πρακτικά θα οδηγούσαν στη δημιουργία φοιτητών πρώτης και δεύτερης κατηγορίας αλλά και μαθημάτων διαφορετικής μεταξύ τους αξίας. Έτσι, ο καθένας μας θα κυνηγούσε ατομικά το μάθημα με τη μεγαλύτερη αξία για να αποκτήσει ένα πτυχίο-ατομικό φάκελο προσόντων που θα τον αναγκάζε σε ατομική διεκδίκηση εργασίας με τους χειρότερους δυνατούς όρους. Παράλληλα, η αλλαγή του προγράμματος σπουδών διευκολύνει την πλήρη εφαρμογή της διάταξης για τη λίστα συγγραμμάτων καθώς έτσι οι καθηγητές μας δεν θα είναι αναγκασμένοι να βρουν παραθυράκια στο νόμο για να λάβουμε τα απαραίτητα για μας συγγράμματα, αλλά θα λαμβάνουμε μόνον ένα για κάθε μάθημα.
Στο μάθημα των Παιδαγωγικών του Ζ' εξαμήνου μαθαίνουμε έναν τρόπο οργάνωσης της διδασκαλίας και μια βασική μεθοδολογία την οποία πρέπει να ακολουθήσούμε όχι μόνο για να διδάξουμε ένα μάθημα μέσα στην τάξη αλλά ακόμα και για να φτιάξουμε το ωρολόγιο πρόγραμμα. Η μεθοδολογία αυτή περιλαμβάνει κάποια στάδια: α) Αποτίμηση των θετικών και των αρνητικών του προηγούμενου προγράμματος β) Καθορισμό παιδαγωγικών στόχων γ) Καθορισμό γενικότερων στόχων. Κι εδώ ακριβώς, αξιότιμοι κύριοι καθηγητές, τίθεται ένα ερώτημα: Πριν φτιάξετε το νέο πρόγραμμα ακολουθήσατε κάποιο από τα παραπάνω στάδια; Κάνατε αποτίμηση του προηγούμενου προγράμματος; Τι παιδαγωγικούς στόχους θέσατε για το νέο πρόγραμμα; Τι στόχους βάλατε για τα επαγγελματικά δικαιώματα του τμήματός μας, τον τρόπο διδασκαλίας και εξέτασης; Με αυτήν μας την επιστολή ζητάμε μια ξεκάθαρη απάντηση σχετικά με τα παραπάνω ερωτήματα μας, για να μην καταλήξουμε να λέμε το “δάσκαλε που δίδασκες και λόγο δεν εκράτεις” ή ακόμα χειρότερα για να μην αποδειχτεί πως ο μόνος λόγος που αλλάζει το πρόγραμμα σπουδών είναι για να βολευτούν κάποιοι παραπάνω διδάσκοντες...
Γι' αυτό εμείς οι φοιτητές σκοπεύουμε να εναντιωθούμε στις προτάσεις καθηγητών και καθεστωτικών παρατάξεων που έχουν σαν μοναδικό στόχο το να μετατρέψουν τις σπουδές μας σε καταναγκαστικό έργο.
Απαιτούμε:
* Όχι στην προτεινόμενη αλλαγη του πρόγραμματος σπουδών του Φιλολογικού – Όχι στις κατευθύνσεις της Μπολόνια για διασπάσεις μαθημάτων, τμημάτων, πτυχίων
* Όχι στις πιστωτικές μονάδες και την Αξιολόγηση.
* Καμία εφαρμογή του νέου νόμου-πλαίσιο στο τμήμα μας – έγκαιρη διανομή όλων των βιβλίων μέσα στη σχολή.
* Όχι στα προαπαιτούμενα και τις αλυσίδες μαθημάτων.
Παλεύουμε για:
* Ενιαίο πτυχίο φιλολόγου με κατοχυρωμένα όλα τα επαγγελματικά δικαιώματα.
* Μαζικούς και μόνιμους διορισμούς στο δημόσιο σχολείο με μόνη προϋπόθεση το πτυχίο – κατάργηση του θεσμού της ωρομισθίας και της αναπλήρωσης.
* Ανθρώπινους ρυθμούς σπουδών.
* Να ξανατεθούν σε ισχύ οι εξεταστικές ρυθμίσεις του συμψηφισμού και της κατοχύρωσης.
* Προαιρετικές ομαδικές απαλλακτικές εργασίες με ελεύθερης επιλογής βιβλιογραφία και θέμα από τους φοιτητές.
του Τμήματος Φιλολογίας,
Όπως και οι ίδιοι γνωρίζετε καλύτερα απ 'ολους η συζήτηση γύρω από το ζήτημα της αλλαγής του προγράμματος σπουδών δεν είναι καινούρια. Έχει ξεκινήσει εδώ και τουλάχιστον μία δεκατία. Ανάλογες αλλαγές επιχειρήθηκαν στο παρελθόν από τα εκάστοτε μέλη ΔΕΠ σε αγαστή συνεργασία με τις καθεστωτικές παρατάξεις στα πλαίσια των γενικότερων αναδιάρθρώσεων στην εκπαίδευση, βρήκαν όμως αντιστάσεις και απορρίφθηκαν επανειλημμένα από το φοιτητικό σύλλογο. Ωστόσο, από πέρσι το ζήτημα τίθεται με έναν ιδιαιτέρως επιθετικό τρόπο.
Το υπάρχον πρόγραμμα σπουδών δεν μας καλύπτει..
Αρχικά, κανείς δεν θα μπορούσε να αρνηθεί ότι το υπάρχον Πρόγραμμα Σπουδών έχει πολλά προβλήματα. Μόνο κάποιος τρελός θα το αρνιόταν. Τα επαγγελματικά δικαιώματα που κατοχυρώνει (;) οδηγούν τους αποφοίτους του Τμήματος στην εργασιακή ανασφάλεια και περιπλάνηση, στην χαμηλόμισθη και συχνά ανασφάλιστη απασχόληση σε φροντιστήρια και ιδιαίτερα. Όσο για τον διορισμό στο δημόσιο, αυτό στους περισσότερους αποφοίτους φαντάζει αν όχι ως ένα άπιαστο, τουλάχιστον ως ένα πολύ –μα πολύ- μακρινό όνειρο. Τα περσινά νούμερα είναι ενδεικτικά: οι 480 θέσεις για διορισμό στο δημόσιο σχολείο μέσω ΑΣΕΠ μάλλον δεν ήταν αρκετές για τους 18.646 υποψήφιους φιλολόγους!
Επιπροσθέτως, το αποστειρωμένο περιεχόμενο των μαθημάτων και ο διεκπαιρεωτικός και καθ' έδρας τρόπος διδασκαλίας σε συνδυασμό με τη λογική του καθηγητή-αυθεντία του οποίου οι απόψεις-θέσεις δεν επιτρέπεται να αμφισβητούνται από κανέναν απέχουν πολύ από τις ανάγκες μας ως φοιτητές και αυριανοί εκπαιδευτικοί. Δεν μας αντιστοιχεί η παπαγαλία της “απόλυτης αλήθειας” του εκάστοτε καθηγητή που πιστεύει ότι κατέχει το μονοπώλιο της “γνώσης”. Μήπως λοιπόν το εξετασιοκεντρικό σύστημα που αναπαράγει τις παραπάνω λογικές θα ήταν καλύτερα να αντικατασταθεί με ομαδικές απαλλακτικές εργασίες;
Κι οι ώρες διδασκαλίας όμως είναι πάρα πολλές. Τα μαθήματα ξεκινούν από τις 9 το πρωί φτάνοντας ορισμένες φορές μέχρι και τις 8 το βράδυ. Ένα τέτοιο πλήρως εντατικοποιημένο πρόγραμμα σπουδών που δεν λαμβάνει υπόψη τις όποιες άλλες υποχρεώσεις που ίσως έχουμε (πολλοί από 'μας αναγκαζόμαστε να δουλέψουμε για να καλύψουμε τα έξοδά μας) αλλά και την ανθρώπινη ανάγκη μας για ελεύθερο χρόνο και διασκέδαση, έχει σαν ξεκάθαρο στόχο την πειθάρχηση του φοιτητικού σώματος.
Πού αποσκοπούν οι προτεινόμενες αλλαγές;
Μετά από όλα αυτά εύλογα τίθεται το ερώτημα αν οι προτεινόμενες αλλαγές έχουν σκοπό να επιλύσουν τα παραπάνω προβλήματα. Η απάντηση είναι πως όχι μόνο δεν θα τα επιλύσουν αλλά θα τα κάνουν κι εντονότερα. Δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί τυχαίο άλλωστε το γεγονός πως το τελευταίο καιρό το ζήτημα της αλλαγής των προγραμμάτων σπουδών ανοίγει σε πάρα πολλές σχολές. Τέτοιου είδους αλλαγές σχετίζονται άμεσα με τις κατευθύνσεις της Μπολόνια και εντάσσονται στη συνολικότερη προσπάθεια αποστοίχισης των επαγγελματικών μας δικαιώματων από το πτυχίο και εντατικοποίησης των ρυθμών σπουδών μας στην κατεύθυνση ακόμα περισσότερης πειθάρχησης.
Στην δικιά μας περίπτωση οι κάθε λογής υποστηρικτές της αλλαγής του προγράμματος σπουδών αποσιωπούν το γεγονός πως η διάσπαση των μαθημάτων μας από 5ωρα σε 3ωρα και η αύξησή τους από 40 σε 60 θα αυξήσει σημαντικά και την εξεταστέα ύλη. Λογικά θα περιμέναμε ότι με το παρόν καθεστώς των δύο καθηγητών ανά μάθημα αυτοί θα αυτοπεριορίζονταν όσον αφορά την εξεταστέα ύλη. Αυτό όπως όλοι έχουμε διαπιστώσει δεν συμβαίνει και η ύλη είναι τις περισσότερες φορές απέραντη. Φανταστείτε τι έχει να γίνει αν αλλάξει το πρόγραμμα σπουδών... Εκτός αυτού, η αύξηση των μαθημάτων θα οδηγήσει αναπόφευκτα και στην αύξηση των εξετάσεων που θα είμαστε αναγκασμένοι να δίνουμε. Και όλο αυτό βέβαια θα οδηγήσει και στην αύξηση του χρόνου σπουδών μας μετατρέποντας το πτυχίο σε ένα άπιαστο όνειρο...
Ο τρόπος διδασκαλίας σε καμία περίπτωση δεν αναμένεται να γίνει λιγότερο διεκπεραιωτικός. Ούτε φαίνεται στον ορίζοντα κάποια πρόθεση από τους καθηγητές για εισαγωγή ομαδικών απαλλακτικών εργασιών σε κάποια μαθήματα έστω. Όσο για τη μείωση των ωρών διδασκαλίας που τόσο πολυδιαφημίζεται από ορισμένους αυτή θα είναι ανεπαίσθητη αφού οι ώρες διδασκαλίας θα μειωθούν από μία εως τέσσερις την εβδομάδα. Κι αυτό μόνο στην περίπτωση που αλλάξουν και τα προγράμματα των άλλων τμημάτων της σχολής από τα οποία παίρνουμε τα μαθήματα επιλογής που είναι 4ωρα και 5ωρα εκτός κι αν προκυρηχθούν νέες θέσεις καθηγητών (π.χ Ψυχολογίας, Ιστορίας) στο Φιλολογικό ειδικά για τα μαθήματα επιλογής, πράγμα πρακτικά παράλογο αλλά πιθανό, αφού είναι πολλοί αυτοί που χρειάζεται να βολευτούν... Και σε σχέση με το περιεχόμενο των μαθημάτων όμως και το επιστημονικό μας αντικείμενο γενικότερα δεν συντελείται κάποια ουσιώδης αλλαγή. Μήπως το επιστημονικό αντικείμενο των τμημάτων που βγάζουν καθηγητές φιλολόγους (Φιλολογικό, ΦΠΨ, Ιστ.Αρχ) θα έπρεπε να είναι περισσότερο ενοποιημένο και λιγότερο ειδικευμένο;
Ας μην ξενάμε όμως ότι η αλλαγή του προγράμματος σπουδών θα ανοίξει διάπλατα το δρόμο και για άλλες αλλαγές στην κατεύθυνση περαιτέρω χτυπήματος των επαγγελματικών μας δικαιωμάτων όπως αυτές που είχαν υποστηριχθεί στο παρελθόν από καθηγητές και καθεστωτικές παρατάξεις και μιλούσαν για διάσπαση του Φιλολογικού σε δυο ροές (φιλολόγου-καθηγητή β'βάθμιας και φιλολόγου-ερευνητή) και για μετατροπή των διδακτικών μονάδων που αντιστοιχούν σε κάθε μάθημα σε πιστωτικές. Τέτοιες αλλαγές πρακτικά θα οδηγούσαν στη δημιουργία φοιτητών πρώτης και δεύτερης κατηγορίας αλλά και μαθημάτων διαφορετικής μεταξύ τους αξίας. Έτσι, ο καθένας μας θα κυνηγούσε ατομικά το μάθημα με τη μεγαλύτερη αξία για να αποκτήσει ένα πτυχίο-ατομικό φάκελο προσόντων που θα τον αναγκάζε σε ατομική διεκδίκηση εργασίας με τους χειρότερους δυνατούς όρους. Παράλληλα, η αλλαγή του προγράμματος σπουδών διευκολύνει την πλήρη εφαρμογή της διάταξης για τη λίστα συγγραμμάτων καθώς έτσι οι καθηγητές μας δεν θα είναι αναγκασμένοι να βρουν παραθυράκια στο νόμο για να λάβουμε τα απαραίτητα για μας συγγράμματα, αλλά θα λαμβάνουμε μόνον ένα για κάθε μάθημα.
Στο μάθημα των Παιδαγωγικών του Ζ' εξαμήνου μαθαίνουμε έναν τρόπο οργάνωσης της διδασκαλίας και μια βασική μεθοδολογία την οποία πρέπει να ακολουθήσούμε όχι μόνο για να διδάξουμε ένα μάθημα μέσα στην τάξη αλλά ακόμα και για να φτιάξουμε το ωρολόγιο πρόγραμμα. Η μεθοδολογία αυτή περιλαμβάνει κάποια στάδια: α) Αποτίμηση των θετικών και των αρνητικών του προηγούμενου προγράμματος β) Καθορισμό παιδαγωγικών στόχων γ) Καθορισμό γενικότερων στόχων. Κι εδώ ακριβώς, αξιότιμοι κύριοι καθηγητές, τίθεται ένα ερώτημα: Πριν φτιάξετε το νέο πρόγραμμα ακολουθήσατε κάποιο από τα παραπάνω στάδια; Κάνατε αποτίμηση του προηγούμενου προγράμματος; Τι παιδαγωγικούς στόχους θέσατε για το νέο πρόγραμμα; Τι στόχους βάλατε για τα επαγγελματικά δικαιώματα του τμήματός μας, τον τρόπο διδασκαλίας και εξέτασης; Με αυτήν μας την επιστολή ζητάμε μια ξεκάθαρη απάντηση σχετικά με τα παραπάνω ερωτήματα μας, για να μην καταλήξουμε να λέμε το “δάσκαλε που δίδασκες και λόγο δεν εκράτεις” ή ακόμα χειρότερα για να μην αποδειχτεί πως ο μόνος λόγος που αλλάζει το πρόγραμμα σπουδών είναι για να βολευτούν κάποιοι παραπάνω διδάσκοντες...
Γι' αυτό εμείς οι φοιτητές σκοπεύουμε να εναντιωθούμε στις προτάσεις καθηγητών και καθεστωτικών παρατάξεων που έχουν σαν μοναδικό στόχο το να μετατρέψουν τις σπουδές μας σε καταναγκαστικό έργο.
Απαιτούμε:
* Όχι στην προτεινόμενη αλλαγη του πρόγραμματος σπουδών του Φιλολογικού – Όχι στις κατευθύνσεις της Μπολόνια για διασπάσεις μαθημάτων, τμημάτων, πτυχίων
* Όχι στις πιστωτικές μονάδες και την Αξιολόγηση.
* Καμία εφαρμογή του νέου νόμου-πλαίσιο στο τμήμα μας – έγκαιρη διανομή όλων των βιβλίων μέσα στη σχολή.
* Όχι στα προαπαιτούμενα και τις αλυσίδες μαθημάτων.
Παλεύουμε για:
* Ενιαίο πτυχίο φιλολόγου με κατοχυρωμένα όλα τα επαγγελματικά δικαιώματα.
* Μαζικούς και μόνιμους διορισμούς στο δημόσιο σχολείο με μόνη προϋπόθεση το πτυχίο – κατάργηση του θεσμού της ωρομισθίας και της αναπλήρωσης.
* Ανθρώπινους ρυθμούς σπουδών.
* Να ξανατεθούν σε ισχύ οι εξεταστικές ρυθμίσεις του συμψηφισμού και της κατοχύρωσης.
* Προαιρετικές ομαδικές απαλλακτικές εργασίες με ελεύθερης επιλογής βιβλιογραφία και θέμα από τους φοιτητές.
